De kracht van de positieve gevolgen van gedrag
De toegepaste gedragsanalyse, ABA (Applied Behavior Analysis), past de leerprincipes van gedragsverandering toe in sociale omgevingen en onderzoekt hoe de omgeving ons gedrag beïnvloedt en hoe ons gedrag de omgeving beïnvloedt, zoals in gedragstherapie, het onderwijs en werksituaties. Een belangrijke methode in de toegepaste gedragsanalyse is de ABC-analyse.
Aan de hand van leerprincipes van gedragsverandering wordt in de toegepaste gedragsanalyse gedrag van mensen precies beschreven, verklaard en, waar nodig, veranderd. De ABA principes zijn duidelijk omschreven en uitgebreid onderzocht. Hun toepassing is effectief gebleken om op alle mogelijke gebieden het dagelijks functioneren van mensen te verbeteren, hun welzijn te vergroten en gedragsproblemen te verminderen, zoals binnen de opvoeding, in het onderwijs en in werksituaties. Centraal staat het aanleren van gedrag dat functioneel is voor de persoon in kwestie en dat sociaal en cultureel gezien belangrijk is en het afleren van niet gewenst of niet functioneel gedrag.
Een belangrijke methode in de toegepaste gedragsanalyse is de ABC-analyse. In de ABC-analyse wordt feitelijk gedrag geobserveerd, als ook de prikkels die aan dit gedrag voorafgaan (de antecedenten) en de gebeurtenissen die volgen op dit gedrag (de consequenties). De belangrijkste conclusie van gedragswetenschappers na jarenlang onderzoek is dat gedrag voor 80% bepaald wordt door wat er ná het gedrag plaatsvindt. Antecedenten lokken het gedrag uit, maar het zijn de consequenties die bepalen of het gedrag in de toekomst wordt herhaald of niet.
Gedrag wordt voor zeker 80% bepaald door de consequenties van het gedrag.
Voorafgaand aan een interventie wordt zowel gedrag (B = behavior) geobserveerd, als ook wat eraan vooraf gaat (A = antecedenten) en wat erop volgt (C = consequenties). Deze ABC’s geven inzicht in de omgevingsfactoren die het gedrag beïnvloeden en vormen de basis voor de interventie. Verdere observaties wijzen uit of de interventie effectief is of bijgesteld moet worden.
Gedragsanalytisch onderzoek leert ons dat de vier categorieën van consequenties (belonen, dwingen/dreigen, straffen/kritiek geven en negeren) niet dezelfde impact hebben. Negatieve consequenties (straffen/kritiek geven en negeren) zullen het gedrag verminderen en positieve consequenties (positief belonen en negatief belonen/dwingen/dreigen) zullen het gedrag versterken. De krachtigste positieve consequentie van gedrag blijkt beloning te zijn; je krijgt iets dat je wilt, nadat je het gedrag hebt laten zien. Ook gaan mensen gedrag vertonen en herhalen als de gevolgen hen direct en zeker voordelen opleveren. Die afweging gaat snel en vaak onbewust, waarbij we ons ook nog laten leiden door wat anderen is overkomen. Levert het gedrag ons daarentegen overwegend nadelen op, dan is de kans groot dat het gedrag zich steeds minder zal herhalen.